Jak wybrać maskę antysmogową i przeciwpyłową? Poradnik

1. Skąd się bierze smog?
2. Co jest w smogu?
3. Czy smog szkodzi?
4. Rodzaje masek antysmogowych
5. Jak wybrać maskę przeciwsmogową?
6. Dla kogo maski antysmogowe?
7. Co jeszcze musisz wiedzieć?
8. Polecane maseczki antysmogowe i przeciwpyłowe

Skąd się bierze smog w Polsce?

Niższa temperatura przy ziemi – wyższa na górze, brak wiatru, duża wilgotność powietrza oraz przekroczone normy zanieczyszczenia to idealny przepis na smog. Miasto wraz z jego mieszkańcami zostaje uwięzione w trującej bańce, która utrzymuje się, dopóki nie pojawią się mocniejsze podmuchy wiatru.

Główną przyczyną złej jakości powietrza w Polsce są spaliny z kotłów i pieców używanych w gospodarstwach domowych. Urządzenia stosowane do ogrzewania mieszkań często nie posiadają odpowiednich certyfikatów oraz zasilane są najgorszym opałem. Nierzadko także rzeczami, które nigdy nie powinny do nich trafić, takie jak: stare meble, ubrania, butelki i opakowania plastikowe, folie czy elementy gumowe. Sprawia to, że do powietrza dostają się groźne dla zdrowia substancje, na przykład rakotwórcze benzopireny, które można znaleźć w składzie papierosów.

W dalszej kolejności niebo nad naszymi miastami zasłaniają wyziewy z zakładów przemysłowych, rur wydechowych samochodów i autobusów oraz z kominów przedsiębiorstw energetycznych. Wszystko to sprawia, że w sezonie grzewczym dopuszczalne stężenie pyłów w powietrzu potrafi zostać przekroczone nawet o kilkaset, a bywa, że nawet blisko 2 tysiące procent. 

Co jest w smogu?

Smog w Polsce nazywany jest często zawiesinowym, ponieważ tworzą go przede wszystkim kumulujące się w powietrzu pyły. To także ich normy są najczęściej i najbardziej przekraczone. Przy wyborze maski warto jednak pamiętać także o związkach chemicznych, które są przepuszczane przez standardowe filtry przeciwpyłowe, a także zagrażają ludzkiemu zdrowiu. Co wisi wraz z szarą mgłą w powietrzu?

• PM10 –  pył zawiesinowy, składający się z toksycznych substancji organicznych i nieorganicznych (na przykład metale ciężkie, benzopiren), których cząsteczki są mniejsze niż 10 mikrometrów (mikronów). Dla porównania grubość ludzkiego włosa to około 50 – 70 mikrometrów.
• PM2.5 – to pył, który składa się z jeszcze mniejszych cząsteczek. Ich wielkość nie przekracza 2.5 mikrometra. Pojawiają się one między innymi w wyniku emisji dwutlenku siarki czy azotu.
• Lotne związki chemiczne – w zanieczyszczonym powietrzu nie tylko pyły zawiesinowe są szkodliwe. Znajdują się w nim także gazowe produkty spalania, trujące tlenki, na przykład azotu czy węgla.

Czy smog jest szkodliwy?

Tak. Potwierdzają to badania. Okazuje się, że już stosunkowo krótkie przebywanie na ulicach miasta o dużym zanieczyszczeniu powietrza prowadzi do wzrostu ciśnienia krwi, bólów głowy, podrażnień oczu, krtani, tchawicy, uczuleń czy zwiększenia zmęczenia. Cząsteczki toksycznych substancji nie tylko drażnią i osadzają się w drogach oddechowych, najmniejsze dostają się nawet do pęcherzyków płucnych i wraz z tlenem docierają do krwi, z którą rozchodzą się po całym organizmie.

W dłuższej perspektywie smog zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia zawału serca i udaru mózgu, powoduje nadciśnienie, zmiany w narządach wewnętrznych, zmniejsza odporność, a także negatywnie wypływa na równowagę hormonalną. Niedawne badania wskazują również na znaczącą zależność między zanieczyszczeniem powietrza a otyłością.

Szacuje się, że rocznie smog przyczynia się do śmierci 50 tysięcy Polaków, a regularnie wdychany skraca życie przeciętnego mieszkańca miasta nawet o 9 – 12 miesięcy. Zanieczyszczenie powietrza szkodzi wszystkim, jednak najgroźniejsze jest dla dzieci, osób starszych, cierpiących na dolegliwości układu oddechowego, alergików oraz kobiet w ciąży i ich maleństw.

Rodzaje masek przeciwsmogowych

Na szczęście istnieje możliwość zmniejszenia do minimum ilości wdychanych zanieczyszczeń. Pomagają w tym maski przeciwpyłowe i przeciwsmogowe. Na rynku znajdziesz wiele ich rodzajów. Dowiedz się, jak wybrać takie, które najlepiej ochronią Ciebie i Twoją rodzinę przed smogiem.

Po pierwsze musisz wiedzieć, że nawet mocno przylegające do twarzy szaliki, chusty, chusteczki i maseczki chirurgiczne, a także niektóre maski stasowane na budowach nie ochronią Cię przed smogiem. Odległości między ich włóknami są zbyt duże, aby zatrzymały mikroskopijne szkodliwe cząsteczki pyłów, nie wspominając już o lotnych produktach spalania.

Maski przeciwpyłowe

Niektóre jednorazowe maski przeciwpyłowe, choć nie jest to ich pierwotne przeznaczenie, pozwalają doraźnie zabezpieczyć się przed działaniem smogu. Bywają one jednak niewygodne, nie zawsze dobrze przylegają do twarzy, szybko stają się wilgotne, ciemnieją. Odstraszać może również ich wygląd. Co więcej, ich filtry nie są tak wydajne jak w maskach antysmogowych. Nie chronią też przed lotnymi związkami spalania. Jeśli jednak zdecydujesz się na jednorazową maskę przeciwpyłową, bo na przykład będziesz krótko przebywać w zanieczyszczonym miejscu, pamiętaj, aby należała do jednej z 3 klas:

• Klasa P1 – zatrzymuje około 80% pyłów. Dobrze radzi sobie z PM10, może jednak przepuszczać niektóre mniejsze cząsteczki. Daje ona bardzo podstawową ochronę. W maskach tego typu nie zaleca się długiego przebywania na zewnątrz oraz uprawiania sportu.
• Klasa P2 – filtruje co najmniej 94% cząsteczek o średnicy 0.5 mikrometrów (pięć razy mniejsze niż PM2.5). To podstawowa ochrona na co dzień w miastach o dużym stężeniu zanieczyszczenia.
• Klasa P3 – zatrzymuje powyżej 99,5% pyłów o średnicy 0,5 mikrometrów. Gwarantują najlepszą ochronę w swojej kategorii – zalecane sportowcom oraz osobom cierpiącym na choroby układów oddechowego i krążenia.

Maski antysmogowe

To produkty stworzone, aby zatrzymywać zanieczyszczenie powietrza. Można ich używać wielokrotnie, posiadają wymienne filtry, ulepszone zaworki, ergonomiczny kształt oraz dobrze wyglądają. Ich filtry zazwyczaj dzielą się na:

• Filtry przeciwpyłowe – na przykład HEPA, które filtrują przynajmniej 99,7% cząsteczek o wielkości większej niż 0,3 mikrometra, a  przy tym większość wirusów, grzybów, bakterii i pierwotniaków. Gwarantują świetną ochronę na co dzień, a także dla osób chorujących, aktywnych i alergików.
• Filtry z aktywnym węglem – chronią przed aerozolami, tlenkami azotu, dwutlenkiem siarki oraz innymi związkami powstającymi przy spalaniu.
• Filtry kombinacyjne – łączą skuteczność filtrów przeciwpyłowych i z węglem aktywnym. Zapewniają kompleksowe zabezpieczenie przed zanieczyszczeniami powietrza.

Zawsze sprawdzaj, jakiego rodzaju filtr został zastosowany w masce i czy istnieje możliwość jego ewentualnej wymiany na inny rodzaj. Twoją nieufność powinny budzić marki, które ogólnikowo piszą o skuteczności ochrony, jednak nie podają konkretów, jak posiadane certyfikaty czy ilości wyłapywanych zanieczyszczeń i ich rodzaju.

Na co zwrócić uwagę przy zakupie maski?

Sercem, a w zasadzie płucami każdej maski antysmogowej jest filtr. Ale ich rodzaj to nie jedyny element, który decyduje o wyborze konkretnego produktu. Co jeszcze jest ważne?

Żywotność filtrów i ich dostępność – im dłużej można używać jednego filtra, tym lepiej. Dobrym wyborem będzie maska z takim, którego czas eksploatacji przekracza 60 godzin. By uniknąć problemów z dostępnością akcesoriów i filtrów, decyduj się na markę, która prowadzi oficjalną dystrybucję w Polsce.

Rodzaj zaworków – znajduje się w nich ruchoma membrana, która otwiera się i zamyka podczas wydechu. Zawory pozwalają lepiej odprowadzać ciepło, parę wodną i dwutlenek węgla. Poprawia to komfort używania i zapobiega nadmiernemu wytwarzaniu się wilgoci. Zazwyczaj dzieli się je na sportowe i codzienne. Pierwsze przepuszczają więcej powietrza i zapewniają odpowiednią cyrkulację podczas biegania, jazdy na rowerze i innych form aktywności. Zawory sportowe sprawdzają się także na co dzień, jednak codziennych nie należy stosować podczas zwiększonego wysiłku.

Rozmiar maski – warto pamiętać, że maski antysmogowe, podobnie jak ubrania czy buty, mają swoje rozmiary. Wybór odpowiedniego jest bardzo ważny, ponieważ właściwą ochronę zapewnia tylko dobrze dopasowany do twarzy produkt. Wskazówką może być fakt, że większość masek S jest odpowiednia dla dzieci, M dla kobiet, a L dla mężczyzn. Dla pewności warto jednak sprawdzić tabelę rozmiarów.

Obecność i rodzaj noska – to niewielki element, który dba o to, aby maska zawsze dobrze przylegała do twarzy. Noski elastyczne wykonane są zazwyczaj z nylonu i dopasowują się do kształtu nosa. Do produkcji sztywnych nosków najczęściej używa się metalu. Można je lekko wyginać i samodzielnie dostosować do kształtu nosa.

Typ zapięcia – do wyboru masz maski zakładane za pomocą gumek lub rzepów. Te drugie najczęściej są wygodniejsze w zakładaniu i bardziej komfortowe w użytku.

Kolor i wzór – jeśli maska spełnia wszystkie Twoje wymagania dotyczące ochrony, zwróć uwagę na jej wygląd. Wybierz markę, która proponuje wiele wzorów i pozwoli Ci wyrazić swoją osobowość.

Maski dla każdego

W maskę przeciwsmogowa powinien zaopatrzyć się każdy, komu zależy na zdrowiu. Jednak jej wybór zależy w dużej mierze od zastosowania. Jaką maskę powinna wybrać osoba aktywna sportowo, a jaką cierpiąca na alergię? Jaka maska do codziennego użytku będzie najlepsza dla dzieci, a jaka dla dorosłych?  

Jaka maska na rower i do biegania?

Podczas wysiłku fizycznego wdychasz więcej powietrza, a tym samym więcej smogu. Maska do biegania, na rower czy do każdej innej aktywności na zewnątrz powinna mieć skuteczny filtr, a przy tym radzić sobie ze wzmożonym tempem wydychanego powietrza. Dlatego zwróć uwagę na maski sportowe z regulowanymi zaworkami. Jeśli uprawiasz sport w mniej zanieczyszczonym miejscu, na przykład w okolicach parku, możesz pomyśleć nad zrezygnowaniem z filtra kombinacyjnego, który stwarza większy opór, a postawić na przeciwpyłowy filtr najwyższej klasy – HEPA.

Jaka maska antysmogowa dla alergików?

Osoby cierpiące na alergię są szczególnie narażone na wpływ smogu, dlatego jeśli ją masz, wybierz najlepszą ochronę. Nie potrzebujesz sportowych zaworków, ale niezwykle ważny jest filtr przeciwpyłowy HEPA, a najlepiej kombinacyjny. Zapewni Ci on ochronę przed pyłem zawiesinowym, alergenami oraz lotnymi związkami chemicznymi.

Jaka maska na co dzień?

Jeśli lubisz aktywnie spędzać czas w mieście, śmiało możesz kupić maskę ze sportowymi zaworkami i w razie potrzeby wymieniać filtr na taki, który bardziej Ci odpowiada. Jeśli nie przebywasz godzinami na zewnątrz, wystarczy Ci dobre zabezpieczenie przeciwpyłowe. Oczywiście najlepsze efekty uzyskasz dzięki filtrom łączonym.

Jaka maska przeciwsmogowa dla dziecka?

Maski antysmogowe dla dzieci bez trudu znajdziesz w rozmiarze S. Warto jednak pamiętać, że płuca najmłodszych nie są jeszcze w pełni rozwinięte, dlatego raczej nie poleca się kupowania na własną ręką masek antysmogowych dla dzieci poniżej 8 roku życia. W ich przypadku sposób ochrony przed smogiem warto skonsultować z lekarzem.

Co jeszcze musisz wiedzieć o maskach antysmogowych?

• Mogą lekko utrudniać oddychanie, ponieważ filtry stanowią opór dla powietrza. Zazwyczaj nie jest to wielki problem i szybko się przyzwyczaisz.
• W masce może pojawiać się wilgoć. To normalny objaw – po prostu skrapla się w nich wydychana para wodna.
• Żeby ochrona była skuteczna, maska antysmogowa musi dobrze przylegać do twarzy, dlatego przy jej zakładaniu należy zwracać uwagę, czy gdzieś nie odstaje.
• Filtry w maskach wielokrotnego użytku trzeba regularnie wymieniać, a maski jednorazowe wyrzucać po czasie określonym przez producenta. Warto zwrócić uwagę, że przy normach przekroczonych o kilkaset procent żywotność filtrów może być krótsza niż deklarowana.
• Maski antysmogowe zawsze należy czyścić i konserwować zgodnie z instrukcją.